İzin
MADDE 333- (1) Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca[1] yayımlanacak tebliğle, faaliyet alanları belirlenip, ilan edilecek anonim şirketler Gümrük ve Ticaret Bakanlığının[2] izni ile kurulur. Bu şirketlerin esas sözleşme değişiklikleri de aynı Bakanlığın iznine bağlıdır. Bakanlık incelemesi sadece kanunun emredici hükümlerine aykırılık bulunup bulunmadığı yönünden yapılabilir. Bunun dışında hukuki konumu, niteliği ve işletme konusu ne olursa olsun anonim şirketin kuruluşu ve esas sözleşme değişiklikleri herhangi bir makamın iznine bağlanamaz.
[1] 6335 sayılı Kanun’un 42 nci maddesi ile “Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca” ibaresi “Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca” şeklinde değiştirilmiştir.
[2] 6335 sayılı Kanun’un 42 nci maddesi ile “Sanayi ve Ticaret Bakanlığının” ibaresi “Gümrük ve Ticaret Bakanlığının” şeklinde değiştirilmiştir.
GEREKÇE/Madde 333 – Anonim şirketlerin kuruluşunda ve esas sözleşme değişikliklerinde 4884 sayılı Kanunla getirilen dar istisnalı normatif sistem 6762 sayılı Kanunda aynen korunmuştur. Ayrıca, anonim şirketin kuruluşunun ve esas sözleşme değişikliğinin hiçbir makamın iznine tâbi tutulamayacağı kesin bir tarzda belirtilerek normatif sistemin, hükümdeki istisna dışında mutlak olarak uygulanması vurgulanmıştır. Bu kesin kural SPK ve BDDK başta olmak üzere diğer özerk kurumları da kapsar. Kamu menfaati yönünden, kontrolün gerekli olduğu hallerde ilgili makam, isteklerini STB aracılığı ile gerçekleştirebilir. Böylece Devlet kontrolünde bütünlük sağlanmış, çok başlılık ve öznellik hukukun üstünlüğüne aykırı kabul edilmiş ve ana sistemin istisnalarla yozlaştırılmasına engel olunmuştur. Hükümdeki “hukukî konum ve nitelik” ile anonim şirketin kamusal yönü bulunup bulunmadığı, işletme konusunun kamu hizmeti yönünden özellik taşıyıp taşımadığı, halka açık olup olmadığı veya benzeri özellikleri haiz olup olmadığı kastedilmiştir. Ancak bu hüküm SPK, BBDK ve benzeri kurumların kendi ilke ve kriterlerini Sanayi ve Ticaret Bakanlığına bildirmelerine ve bu Bakanlık ile bu konuda işbirliği yapmalarına engel oluşturmaz.
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 15 Kasım 2012 tarih ve 28468 no.lu Resmi Gazete’de yayımlanarak yayımı tarihinde yürürlüğe giren ”Anonim ve Limited Şirketlerin Sermayelerini Yeni Asgari Tutarlara Yükseltmelerine ve Kuruluşu ve Esas Sözleşme Değişikliği İzne Tabi Anonim Şirketlerin Belirlenmesine İlişkin Tebliğ”’in 5. maddesi uyarınca kuruluşu ve esas sözleşme değişikliği işlemleri Bakanlık iznine tabi olan şirketler şu şekildedir;
– Bankalar,
– Finansal kiralama şirketleri,
– Faktoring şirketleri,
– Tüketici finansmanı ve kart hizmetleri şirketleri,
– Varlık yönetim şirketleri,
– Sigorta şirketleri,
– Anonim şirket şeklinde kurulan holdingler,
– Döviz büfesi işleten şirketler,
– Umumi mağazacılıkla uğraşan şirketler,
– Tarım ürünleri lisanslı depoculuk şirketleri,
– Ürün ihtisas borsası şirketleri,
– Bağımsız denetim şirketleri,
– Gözetim şirketleri,
– Teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketleri,
– Sermaye Piyasası Kanununa tabi şirketler
– Serbest bölge kurucusu ve işleticisi şirketlerin
kuruluşları ve esas sözleşme değişiklikleri Bakanlığın iznine tabidir.