2. Genel kurulun reddi
MADDE 439– (1) Genel kurulun özel denetim istemini reddetmesi hâlinde, sermayenin en az onda birini, halka açık anonim şirketlerde yirmide birini oluşturan pay sahipleri veya paylarının itibarî değeri toplamı en az birmilyon Türk Lirası olan pay sahipleri üç ay içinde şirket merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesinden özel denetçi atamasını isteyebilir.
(2) Dilekçe sahiplerinin, kurucuların veya şirket organlarının, kanunu veya esas sözleşmeyi ihlal ederek, şirketi veya pay sahiplerini zarara uğrattıklarını, ikna edici bir şekilde ortaya koymaları hâlinde özel denetçi atanır.
GEREKÇE/Madde 439 – Birinci fıkra: Genel kurul özel denetim talebini reddettiği takdirde ortaya azlık hakkı çıkar. Başka bir deyişle, paysahibi özel denetim talebinde bulunmuş, ancak talep genel kurul tarafından reddedilmişse, sadece azlık mahkemeden özel denetçi tayin etmesini isteyebilir. Red, özel denetçi talebinin ileri sürülebilmesinin şekli ve maddî şartlarını değiştirir. Azlık kavramı hükümde şirketin halka açık olup olmamasına göre farklı tanımlanmıştır. Sermayesi çok büyük olan şirketlerde, hükümdeki yüzdelere ulaşılması güç olabileceğinden sabit bir miktar da öngörülmüştür. Yüzdelerin ve sabit miktarın esas sözleşme ile artırılması geçersizdir. Üç aylık süre hak düşürücüdür.
İkinci fıkra: Mahkemenin, azlığın talebi üzerine özel denetçi atayabilmesi için, 438 inci maddedeki şartların somut olayda varolup olmadıklarını incelemesi yanında, ikinci fıkrada yer alan şartı da araması gerekir. Söz konusu ek şart, kanunun veya esas sözleşmenin ihlâl edilmesi suretiyle şirketin veya paysahiplerinin zarara uğratılmış olmasıdır. İhlâl anonim şirketler hukukunun yazısız kurallarına aykırılığı da kapsar. Bu ek şartın usul hukuku anlamında muteber delillerle ispatı şart koşulmamış, ikna edici olgularla veya inandırıcı bir şekilde ortaya konulması yeterli görülmüştür. Zarar ile borçlar hukuku anlamında malvarlığı eksilmesi kastedilmiştir.
KAYNAKLAR
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu
– Şirin Güven, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Çerçevesinde Anonim Şirketler Hukukunda Özel Denetim, Çankaya University Journal of Law, Cilt 8, Sayı 2, 2011, s. 133-175.
– Şafak Narbay, Türk Ticaret Kanunu Tasarısı’na Göre Anonim Ortaklıkta Özel Denetçi, İstanbul 2010.
– Şafak Narbay, Türk Ticaret Kanunu Tasarısı’na Göre Anonim Ortaklıkta Özel Denetim Yapılması Şartları ve Özel Denetçinin Atanması Usulü, Prof. Dr. Hüseyin Ülgen’e Armağan, C. I, İstanbul 2007, 287-327.
6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu
– Nejat Aday, Anonim Şirkette Özel Denetçi, Prof. Dr. Hayri Domaniç’e Armağan, İstanbul 1995, s. 21-48.
– Aydın Çevik, Anonim Ortaklıklarda Özel Denetçi Tayini, Doç. Dr. Mehmet Somer’in Anısına Armağan, İstanbul 2006, s. 77-113.
– Rauf Karasu: Türk Ticaret Kanunu Tasarısı’na Göre Anonim Şirketlerde Pay Sahibinin Bilgi Alma Hakkı, Batider, Aralık 2005, C. XXIII, S. 2, s. 71-114.
– Erdoğan Moroğlu, Anonim Ortaklıkta Özel Denetçi,İÜHFM, C. XLII, S. 1-4, Ernst HIRSCH’e Armağan, İstanbul 1976, s. 341-358.
– Ömer Özkan, Türk ve İsviçre Anonim Ortaklıklar Hukukunda Özel Denetçi Atanması, Batider, Yıl:1999, C. XX, S. 2, s. 27-49.
– Ali Paslı, Anonim Ortaklıkta Özel Denetçi Tayini, Bilgi Toplumunda Hukuk, Prof. Dr. Ünal Tekinalp’e Armağan, C. I, İstanbul 2003, s. 611-647