C) Elden çıkan çek
MADDE 792– (1) Çek, herhangi bir suretle hamilin elinden çıkmış bulunursa, ister hamile yazılı, ister ciro yoluyla devredilebilen bir çek söz konusu olup da hamil hakkını 790 ıncı maddeye göre ispat etsin, çek eline geçmiş bulunan yeni hamil ancak çeki kötüniyetle iktisap etmiş olduğu veya iktisapta ağır bir kusuru bulunduğu takdirde o çeki geri vermekle yükümlüdür.
TTK Madde 792
GEREKÇE/Madde 792 – Bu madde, 6762 sayılı Kanunun 704 üncü maddesinden, dili güncelleştirilerek aynen alınmıştır.
KARARLAR
1. “Davacı, davaya konu çekin rızası dışında elinden çıktığını iddia etmektedir. Yargılama sırasında aldırılan bilirkişi raporu kapsamına göre davacı ve dava dışı … Ticari defterlerinde dava konusu çekin kayıtlı bulunması bu çekin rıza dışında elden çıktığını ispat için yeterli değildir. Davacının öncelikle usulüne uygun delillerle çekin rızası dışında elinden çıktığını kanıtlaması gerekir. Davacının bu iddiasını ispatlamasından sonra ise davaya konu çekin son hamili olan davalılardan … 6102 sayılı TTK 792. maddesi uyarınca bu çeki kötüniyetli şekilde iktisap ettiğini ispatlama yükümlülüğü bulunmaktadır. Mahkemece belirtilen bu olgular üzerinde durulmadan eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirmeyle yazılı şekilde hüküm tesisinde isabet görülmemiştir” Yargıtay 19. HD., E:2015/6308, K:2015/15011, T:18.11.2015.
2. “Dava, çek istirdadı istemine ilişkindir. Davalı şirketçe, davaya konu çeke dayalı olarak diğer cirantalar ve keşideci aleyhine takip başlatıldığı, takip neticesinde çek bedelinin keşideci şirket tarafından ödendiği ve başlangıçta çek istirdadı istemine ilişkin olarak açılan davanın bu suretle çek bedelinin istirdadı davasına dönüştüğü anlaşılmaktadır. Mahkemece, davacının zikredilen takip dosyasında herhangi bir sıfatla yer almaması ve çek bedelinin de keşideci şirket tarafından ödenmesi gerekçe gösterilerek, aktif husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine karar verilmiştir. Ancak 6102 sayılı TTK’nin 792. maddesi, “Çek, herhangi bir suretle hamilin elinden çıkmış bulunursa, ister hamile yazılı, ister ciro yoluyla devredilebilen bir çek söz konusu olup da hamil hakkını 790. maddeye göre ispat etsin, çek eline geçmiş bulunan yeni hamil ancak çeki kötüniyetle iktisap etmiş olduğu veya iktisapta ağır bir kusuru bulunduğu takdirde o çeki geri vermekle yükümlüdür.” hükmünü haiz olup, davacı, zikredilen madde gereği üzerine düşün ispat külfetini yerine getirmesi halinde çek bedelinin istirdadını çeki kötüniyetle veya ağır kusurlarıyla iktisap etmiş olan hamilden talep edebilecektir. Bu anlamda, çeke dayalı olarak çekin yetkili hamili olduğunu iddia eden davacıya karşı bir takip yöneltilmemesi ve çek bedelinin de üçüncü bir kişi tarafından ödenmiş olması, davacının zikredilen Yasa hükümlerine göre sahip olduğu haklara halel getirmeyecektir. Bu itibarla, mahkemece, davacı yana, zikredilen Yasa hükmünde belirtilen olguları ispat olanağı tanınarak, bu hususta sunulmuş olan delillerin değerlendirilmesi ve sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, aksi düşüncelerle davanın aktif husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmesi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir.” Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, E:2019/2048, K:2019/4163, T:10.06.2019