D) Protestodan ve ibraz süresinin geçmesinden sonraki ciro
MADDE 793– (1) Protestonun düzenlenmesinden veya aynı nitelikte bir belirlemeden veya ibraz süresinin geçmesinden sonra yapılan ciro, ancak alacağın temlikinin sonuçlarını doğurur.
(2) Tarihsiz bir cironun, protesto veya aynı nitelikte bir belirlemeden veya ibraz süresinin geçmesinden önce yapıldığı, aksi sabit oluncaya kadar karinedir.
TTK Madde 793
GEREKÇE/Madde 793 – Bu madde, 6762 sayılı Kanunun 705 inci maddesinden, dili güncelleştirilerek aynen alınmıştır.
KARARLAR
1. “Çek Kanunu’nun 5 inci maddesi, hamile değil bankaya bir yükümlülük yüklemektedir. Dolayısıyla, bankanın bu yükümlülüğünü ihlâlinden, hamil aleyhine bir sonucun doğması düşünülemez. Buna bağlı olarak Çek Kanunu’nun 5 inci maddesine göre bankanın hükümde öngörülen yükümlülüklerini (hamilin imzasını almak, çekin ön ve arka yüzü fotokopisini çekmek, bu fotokopiyi saklamak) yerine getirmemesinin yaptırımı, 15 inci madde uyarınca para cezasıdır. O hâlde, çekin bankaya ibrazı sırasında 5 inci maddede öngörülen imzayı atmayan hamilin, artık bu sıfatını kaybettiği düşüncesiyle, takibe geçmeden önce imza atmak için çekin arkasında yer arama veya bunun yerine takip talebine çek tevdi bordrosunu ekleme çabası, yersiz ve gereksizdir. Çeki elinde bulunduranın veya icra takibi yapanın yetkili/meşru hamil sıfatı 5 inci maddede sözü geçen imzanın atılıp atılmadığı dikkate alınmadan 6762 sayılı Kanun’un 702 nci maddesine göre tayin ve tespit edilecektir. Dolayısıyla, çekin bankaya ibrazı sırasında Çek Kanunu’nun 5 inci maddesi hükmünde öngörülen imzayı atmayan hamil, müracaat hakkını kullanabileceği gibi çeki (gecikmiş) ciroyla da devredebilir (6762 sayılı Kanun md. 705) ve böyle bir devir hâlinde sözü edilen imzanın bulunmaması ciro zincirinde kopukluk yaratmaz (İsmail Kırca, Çek Hukukuna İlişkin Muhtelif Sorunlar, Bankacılar Dergisi, sayı 71, 2009, s. 97-98). Nitekim aynı hususlara Hukuk Genel Kurulunun 10.11.2022 tarihli ve 2020/12-643 Esas, 2022/1494 Karar sayılı kararında da değinilmiştir.
Tüm bu açıklamalar ışığında somut olay değerlendirildiğinde; eldeki dava çek nedeniyle borçlu olunmadığının tespiti istemine ilişkin olup, davacı şirketin keşideci olduğu 15.09.2016 keşide tarihli, 156.900,00 TL bedelli ve 0046231 numaralı çekin davalı şirketin beyaz cirosu ile muhatap bankaya vekâleten davalı bankaya geçtiği, davalı bankanın 5941 sayılı Çek Kanunu’nun 8 inci maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkraları uyarınca bankalararası takas odaları aracılığı ile elektronik ortamda bu çekin muhatap bankaya 16.09.2016 tarihinde ibraz etmesi üzerine, Ankara 9. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2016/706 Karar sayılı kararı gereğince üzerinde herhangi bir işlem yapılamadığı ve dava dışı muhatap Kuveyt Türk Katılım Bankası A.Ş. adına vekâleten çekin arka yüzüne ibraz tarihini de içeren şerh yazılıp davalı banka yetkilisince imzalandığı anlaşılmaktadır.
Başka bir ifadeyle; 5941 sayılı Çek Kanunu’nun 8 inci maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkraları ile Bankalararası Takas Odaları Merkezi Yönetmeliği’nin 14 üncü maddesi kapsamında dava konusu çek bankalararası takas odaları aracılığı ile elektronik ortamda muhatap bankaya ibraz edilmiş olup, davalı şirketten temlik cirosu niteliğini taşıyan beyaz ciro ile ile çeki devralan davalı banka aynı zamanda muhatap banka durumunda olmadığından ve çek davalı banka tarafından ibraz edildiğinden, davalı bankanın yetkili hamil olduğunun kabulü gerekir.” Yargıtay HGK., E:2023/342, K:2024/82, T:07.02.2024