1. Genel olarak
MADDE 796– (1) Bir çek, düzenlendiği yerde ödenecekse on gün; düzenlendiği yerden başka bir yerde ödenecekse bir ay içinde muhataba ibraz edilmelidir.
(2) Ödeneceği ülkeden başka bir ülkede düzenlenen çek, düzenlenme yeri ile ödeme yeri aynı kıtada ise bir ay ve ayrı kıtalarda ise üç ay içinde muhataba ibraz edilmelidir. Bu bakımdan, bir Avrupa ülkesinde düzenlenip de Akdenize sahili bulunan bir ülkede ödenecek olan ve aynı şekilde Akdenize sahili olan bir ülkede düzenlenip bir Avrupa ülkesinde ödenmesi gereken çekler aynı kıtada düzenlenmiş ve ödenmesi şart kılınmış sayılır.
(3) Birinci ve ikinci fıkralarda yazılı süreler, çekte yazılı olan düzenlenme tarihinin ertesi günü başlar.
TTK Madde 796
GEREKÇE/Madde 796 – Bu madde, 6762 sayılı Kanunun 708 inci maddesinden, bir önemli değişiklik yapılarak ve dili güncelleştirilerek aynen alınmıştır. 6762 sayılı Kanunun 708 ve 729 uncu maddeleri arasında bir uyumsuzluk bulunmaktadır. 6762 sayılı Kanunun Tasarının 817 nci maddesine aynen yansıtılmış bulunan hükmü, Kanunun kıymetli evraka ilişkin hükümlerinde gösterilen sürelerin hesaplanması sırasında bunların başladığı günün sayılmayacağını ifade ederken mevcut 708 inci madde herhangi bir açıklığı içermemektedir. Kanunun bu suskunluğu karşısında mevcut 708 inci maddenin birinci fıkrasının yorumunda öğretide görüş ayrılıkları olmuştur. Bazı yazarlar ibraz sürelerinin çekin düzenlendiği gün başlaması gerektiği görüşünü savunurken bazıları 729 uncu maddeye dayanarak sürenin ertesi gün başlaması gerektiğini ifade etmişlerdir. Tasarının 796 ncı maddesine konulan bir hükümle bu tartışma ortadan kaldırılmış ve 796 ncı madde ile Tasarının 817 nci maddesi arasında uyum sağlanmıştır.
Önerge: Görüşülmekte olan 96 sıra sayılı Türk Ticaret Kanunu Tasarısının 796 ncı maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesinin metinden çıkarılarak, maddenin üçüncü fıkrasının aşağıdaki şekilde değiştirilmesini arz ve teklif ederiz.
“(3) Birinci ve ikinci fıkralarda yazılı süreler, çekte yazılı olan düzenlenme tarihinin ertesi günü başlar.”
Önerge – Gerekçe: Maddî hata nedeniyle düzeltilmesi amacıyla bu önerge verilmiştir.
KARARLAR
1. “Mahkemece yapılan yargılamada toplanan delillere göre; somut olayda dava ve takip dayanağı çek 28.02.2010 keşide tarihli olup T.T.K.nun 708/1 inci maddesi (Yeni TTK m. 796/1) uyarınca ibraz süresinin 10.03.2010 tarihinde sona erdiği, 6 aylık zamanaşımı süresinin ise 10.09.2010 tarihinde dolduğu, davacı hamilin bu tarihten itibaren T.T.K.nun 644 üncü maddesine (Yeni TTK m732) dayalı olarak (1) yıl içinde keşideciye karşı müracaat hakkı bulunduğu, ne var ki davacı hamilin çekin zamanaşımına uğradığı 10.09.2010 tarihinden itibaren 1 yıl içinde davalı-keşideciye karşı takip yapmadığı ve davalının zamanaşımı def’inin yerinde bulunduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, hüküm davacı vekilince temyiz edilmiştir….. hükmün ONANMASINA…” Yargıtay 19. HD., E:2015/2120, K:2015/14537, T:11.11.2015.
2. “6102 Sayılı TTK’nın 808/1. maddesine göre çekin süresinde muhatap bankaya ibraz edildiği (ibraz günü de gösterilmek suretiyle) çekin üzerine yazılmış olan tarihli bir beyanla tespit edilmelidir. Aksi taktirde alacaklı müracaat hakkını kaybeder. Bankaya süresinde ibraz edildiğinin, belge üzerine yazılan şerh ile ispat edilmesi gerekmektedir. Bir başka anlatımla bilahare bankadan alınan yazıya göre ibraz edilip edilmediğinin tespiti mümkün değildir.
Somut olayda takibe konu 04/02/2013 keşide tarihli çekin ibraz kaşesinde, işleme alınmadığına ilişkin beyan dışında ibraz tarihi bulunmadığı görülmüş olup alacaklı TTK’nın 796 ve 808. maddeleri gereğince müracaat hakkını kaybetmiştir. Bu durumda takip dayanağı belge kambiyo senedi vasfını taşımadığından (adi havale) icra mahkemesince öncelikle İİK’nun 170/a maddesi gereğince takibin iptaline karar vermek gerekirken yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir.” Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, E:2015/3816, K:2015/5591, T:12.03.2015
3. “Çekin tahrifat öncesi düzenlenme tarihinin 30.08.2017 olduğu, 09.11.2018 tarihinde bankaya ibraz edildiği, 6102 sayılı Kanun’un 796/1 maddesi uyarınca düzenlenme tarihinden itibaren yasal 10 günlük sürede ibraz edilmediği, bu nedenle çekin kambiyo vasfında olmadığı görülmüştür.” Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, E:2022/8967, K:2023/2374, T:05.04.2023
4. “Takibe konu çekin keşide tarihinde yürürlükte olan 6102 Sayılı TTK’nın 808/1. maddesine göre, çekin süresinde muhatap bankaya ibraz edildiğinin, ibraz günü de gösterilmek suretiyle çekin üzerine yazılmış olan tarihli bir beyanla tespiti zorunlu olup, ibraz hususunun belge üzerine yazılan bu şerh ile kanıtlanması gerekmektedir. Süresinde ibraz edilen çekin ödenmediğinin, aynı Kanunun 808/2. maddesi gereğince, muhatap tarafından, ibraz günü de gösterilmek suretiyle “çekin üzerine yazılmış olan tarihli bir beyanla” belirlenmesi halinde hamilin, cirantalar, keşideci ve diğer çek borçlularına karşı başvurma hakkı bulunmaktadır.
Aksi takdirde, alacaklı müracaat hakkını kaybeder.
TTK’nın 796/1. maddesi gereğince çek, düzenlendiği yerde ödenecekse on gün, düzenlendiği yerden başka bir yerde ödenecekse bir ay içinde muhataba ibraz edilmelidir. TTK’nın 809/1. maddesine göre de; çekin, ibraz süresi içinde muhatap bankaya ibrazı, protesto veya buna denk işlemle belirlendiği takdirde, yasal şekilde ibraz edildiğinin kabulü gerekir.
6100 sayılı HMK’nın 20/1. maddesine göre “(1) Görevsizlik veya yetkisizlik kararı verilmesi hâlinde, taraflardan birinin, bu karar verildiği anda kesin ise bu tarihten, süresi içinde kanun yoluna başvurulmayarak kesinleşmiş ise kararın kesinleştiği tarihten; kanun yoluna başvurulmuşsa bu başvurunun reddi kararının tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içinde kararı veren mahkemeye başvurarak, dava dosyasının görevli ya da yetkili mahkemeye gönderilmesini talep etmesi gerekir. Aksi takdirde, bu mahkemece davanın açılmamış sayılmasına karar verilir.” hükmü uyarınca görevsizlik veya yetkisizlik kararı verilmesi üzerine, kararın kesinleşmesinden itibaren iki hafta içerisinde kararı veren mahkemeye başvurularak dosyasının gönderilmesi talep edilmelidir.
Somut olayda ise takip dayanağı çek, Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. Selçuklu KONYA şubesine ibraz edilmiş arkasına ibraz yerine geçebilecek “mahkeme kararı gereği tedbir konulduğu” şerhi konulmuş ise de, bahsi geçen şerh ibraz tarihi taşımadığından çekin bankaya ibraz edildiği kabul edilemez. Her ne kadar ibraz süresi içerisinde yetkisiz icra dairesi olan Konya İcra Dairesinde borçlu hakkında 08.02.2023 tarihinde takip başlatılmış ise de; borçluların süresinde yetki itirazı üzerine Konya 4. İcra Hukuk 2023/76 Esas 2023/172 Karar sayılı kararıyla Konya İcra Dairesinin yetkisizliğine, talep halinde dosyanın yetkili İzmir Nöbetçi İcra Müdürlüğüne gönderilmesine karar verildiği ve yetkisizlik kararının 11.04.2023 tarihinde kesinleştiği halde alacaklı vekili tarafından, HMK’nın 20. maddesi gereğine belirlenen iki haftalık süre içinde dosyanın yetkili icra dairesine gönderilmesinin talep edilmediği görülmekle bu takibin açılmamış sayıldığının kabulü gerekir. İzmir İcra Dairesine 28.04.2023 tarihinde yeniden harç yatırılarak açılan takibin ise çekin keşide tarihine göre 10 günlük süreden sonra açılmış olması nedeniyle TTK 809/1 maddesinde belirtilen yasal ibraz yerine geçemeyeceği tabiidir. Bu nedenlerle çekin süresinde ibrazının bulunmadığı yönündeki mahkeme gerekçesinde bir isabetsizlik bulunmamaktadır.” Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, E:2024/89, K:2024/5945, T:06.06.2024